W przypadku niezdolności do pracy wywołanej chorobą pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy przez okres nie dłuższy niż 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni (art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Pracownik może przebywać na zwolnieniu lekarskim nieprzerwanie przez wyżej wskazany czas, jednak zdarzają się również sytuacje, gdy jest on niezdolny do pracy kilkukrotnie z powodu tej samej choroby. Jeżeli przerwa pomiędzy chorobami nie przekraczała 60 dni, to ZUS wliczy poszczególne okresy niezdolności do pracy wywołane tą samą chorobą do jednego okresu zasiłkowego. Może się to wiązać dla pracownika z odmówieniem prawa do zasiłku chorobowego, gdy zostanie przekroczony maksymalny czas jego pobierania.
Co oznacza „ta sama choroba”?
Jednym z czynników reglamentujących długość zasiłku chorobowego jest relacja zachodząca między niezdolnością do pracy a rodzajem jednostki chorobowej ją wywołującym. Oznacza to, że określenie „ta sama choroba”, rozumiane funkcjonalnie jako przyczyna niezdolności do pracy, warunkuje długość prawa do zasiłku. Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem Sądu Najwyższego (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2016 r., II BU 4/15) tożsamość chorobową należy oceniać nie z punktu widzenia prawnego, ale medycznego. Ponadto, stwierdzenie „ta sama choroba” nie jest równoznaczne z czynnikiem wywołującym schorzenie i nie musi odnosić się do identycznych numerów statystycznych, nadanych zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Nie chodzi tu bowiem o identyczne objawy odpowiadające numerom statystycznym, ale o opis stanu klinicznego konkretnego układu lub narządu, który może dawać różne objawy, klasyfikowane pod różne numery statystyczne, jednak stanowi tę samą chorobę, skoro dotyczy tego samego narządu lub układu.
Cel wprowadzenia do ustawy zasiłkowej pojęcia „ta sama choroba” nakazuje objąć tym terminem wszystkie schorzenia dotykające tego samego organu lub układu wchodzącego w skład organizmu człowieka i rozciąga się również na ich zespół, połączony w układ umożliwiający realizowanie określonych funkcji życiowych. Tym samym, identyczność schorzenia należy skojarzyć z dysfunkcją organizmu, której natężenie wpływa na wystąpienie i czasowe zaniknięcie niezdolności do pracy. Może się bowiem zdarzyć, że po zakończeniu nieobecności w pracy z powodu choroby, obecny w organizmie stan chorobowy nie będzie uniemożliwiał zarobkowania, jednak po pewnym czasie zintensyfikuje się w takim stopniu, że doprowadzi ponownie do niezdolności do pracy.
Przemijająca a wielokrotna niezdolność do pracy
Sąd Najwyższy (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2016 r., II BU 4/15) zwrócił uwagę, że sumowanie następujących po sobie w krótkich odstępach czasu okresów absencji z powodu tej samej choroby służy do oddzielenia przemijającej niezdolności do pracy od ustabilizowanych procesów chorobowych. Jeżeli ten sam proces chorobowy czyni pracownika wielokrotnie niezdolnym do pracy w dość krótkich odstępach czasu, to uzasadnione jest przypuszczenie, że wpływ stanu zdrowia na zdolność do pracy nie ma charakteru czasowego (przemijającego). Jak podkreślił SN rozpoczęcie biegu okresu zasiłkowego z każdą taką niezdolnością od nowa pozwalałoby na przebywanie na zasiłku bez końca, mimo że w rzeczywistości stan zdrowia kwalifikowałby pracownika do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Podsumowanie
Pracownik może korzystać z zasiłku chorobowego przez okres 182 dni lub 270 dni w przypadku niezdolności do pracy wywołanej gruźlicą lub niezdolności występującej w trakcie ciąży. Jeżeli pracownik kilkukrotnie przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu tej samej choroby, czas poszczególnych absencji zostanie zliczony do jednego okresu zasiłkowego. Tym samym, gdy pracownik po wykorzystaniu wyżej wskazanych okresów zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie przez niego zdolności do pracy, przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne. Stan zdrowia może również kwalifikować pracownika do renty.