Jak już wspominaliśmy w ubiegłym tygodniu, w poniedziałek 22 lutego 2016 r. weszły w życie zmiany w Kodeksie pracy dotyczące w szczególności rodzajów umów o pracę na czas określony i zasad ich wypowiadania. Oprócz zmian jakie nowe przepisy wymuszają na pracodawcach w kontekście dotychczasowych zwyczajów zatrudnienia pracowników znowelizowane przepisy wywierają również wpływ na obecnie istniejące stosunki pracy. Ich znajomość okazuje się więc niezbędna do prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstw.
Umowa na okres próbny – doprecyzowanie
Dotychczas przepisy Kodeksu pracy przewidywały możliwość poprzedzenia każdej umowy o pracę zawarciem umowy na okres próbny, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące. Od 22 lutego 2016 r. zasada ta ani maksymalny okres trwania tej umowy nie ulegną zmianie. Przepisy doprecyzowały wyłącznie w jakim celu strony mogą taką umowę zawrzeć, jak i zasady zawierania kolejnych umów na okres próbny. W wyniku nowelizacji zawarcie z tym samym pracownikiem kolejnej umowy na okres próby będzie możliwe tylko przy zamiarze zatrudnienia pracownika przy pracy innego rodzaju niż dotychczas wykonywana. Jeżeli pracownik miałby być zatrudniony ponownie w celu wykonywania pracy tego samego rodzaju, zawarcie kolejnej umowy na okres próby będzie możliwe tylko, gdy od rozwiązania poprzedniej umowy minęło co najmniej 3 lata.
Bez umowy na czas wykonywania określonej pracy
Nowelizacja usunęła z katalogu umów o pracę umowę na czas wykonywania określonej pracy oraz umowę na czas zastępstwa, która stała się podtypem umowy na czas określony. Ustawodawca uznał, że umowa na czas wykonywania określonej pracy w praktyce nie jest wykorzystywana i ma marginalne znaczenie. Tego typu zatrudnienie teoretycznie mogło znaleźć zastosowanie przy pracach sezonowych, czy budowlanych, lub przy zatrudnianiu członków organów (np. spółek kapitałowych, spółdzielni), gdzie utrata mandatu wiązała się z automatycznym rozwiązaniem stosunku pracy. Oznacza to, że w razie zatrudnienia przekraczającego przy danej umowie 6 miesięcy okres wypowiedzenia takiej umowy nie będzie wynosił 2 tygodnie, lecz 1 miesiąc. Według intencji ustawodawcy przy tego typu zatrudnieniu dla stron wystarczające będzie zawarcie umowy na czas określony i w tym celu wprowadzono generalne wyłącznie z limitu czasu i ilości umów na czas określony, po przekroczeniu których stosunek pracy przekształcał się w umowę na czas nieokreślony.
Przepisy przejściowe
Ustawa nowelizująca Kodeks pracy zawiera szczegółowe i rozbudowane przepisy przejściowe regulujące wpływ zmian na obowiązujące umowy o prace, okresy ich wypowiadania, czy zasady obliczania tych okresów. Z najistotniejszych uwarunkowań wskazać należy:
- do umów na czas określony zawartych na czas krótszy niż 6 miesięcy lub powyżej 6 miesięcy, ale w których nie zawarto klauzuli o możliwości ich wypowiedzenia stosuje się przepisy dotychczasowe, a więc nie można ich wypowiedzieć,
- okres wypowiedzenia umów na czas określony zawartych przed wejściem w życie nowelizacji, w których przewidziano stosowną klauzulę umożliwiającą wypowiedzenie, należy obliczać zgodnie z nowymi zasadami, ale staż pracy będzie liczony od 22 lutego 2016 r.,
- limit czasu obowiązywania umowy na czas określony istniejącej w dniu wejścia w życie nowelizacji liczony jest od tego dnia, co oznacza, że limit 33 miesięcy liczony jest od 22 lutego 2016 r.,
- umowa na czas określony wiążąca strony w dniu wejścia w życie nowelizacji jest odpowiednio pierwszą albo drugą umową na czas określony według nowej regulacji, w zakresie obliczania ilości umów na czas określony, po przekroczeniu której następuje przekształcenie umowy na czas nieokreślony – innymi słowy licznik kolejnych umów na czas określony nie „zeruje się” po 21 lutego 2016 r.,
- w razie rozwiązania przez pracodawcę drugiej terminowej umowy o pracę (wg dotychczasowych przepisów) najpóźniej ze skutkiem na dzień wejścia w życie ustawy (w praktyce – do soboty 20 lutego 2016 r.) i zawarcia, już po 21 lutego 2016 r., w ciągu miesiąca kolejnej umowy na czas określony, umowa ta przekształca się w umowę na czas nieokreślony.