Niekiedy pracodawca zatrudniając pracownika, chce, aby ten z zasady dzielił czas pracy na dwa różne stanowiska pracy. Tym samym, pracownik zamiast wykonywać obowiązki zarezerwowane dla jednego stanowiska, przez określony czas wykonuje czynności na jednym stanowisku, a przez resztę czasu – na drugim. W takich sytuacjach powstaje jednak problem związany z tym, w jaki sposób powinna zostać sporządzona umowa i czy można zdecydować się na podpisanie dwóch różnych umów?
Kilka stanowisk a stosunek pracy
W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i judykatury przy wykonywaniu na rzecz tego samego pracodawcy nawet kilku rodzajów podporządkowanej pracy, domniemanie przemawia za istnieniem jednego stosunku pracy. Zasada ta jest niezmienna, nawet jeżeli stosunek pracy charakteryzuje się złożoną konstrukcją przedmiotu zobowiązania, tj. obowiązki pracownika wykraczają poza zakres jednego stanowiska pracy. W wyroku z dnia 13 marca 1997 r., I PKN 43/97 Sąd Najwyższy wskazał, że „zasadą jest pozostawanie stron w jednym stosunku pracy, choćby nawet przedmiotem pracowniczego zobowiązania był rodzaj pracy szeroko określony nazwą kilku zawodów lub specjalności czy funkcji”.
Jak zauważył SN koncepcję dwóch stosunków pracy mógłby narzucić ustawodawca, jednak wobec braku podobnej regulacji należy założyć, że stronom wolno byłoby podpisać dwie umowy o pracę w przypadku, gdyby istnienie jednego stosunku pracy powodowało dysfunkcjonalność wzajemnej więzi prawnej.
Jedna umowa i kilka rodzajów pracy
Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, że w sytuacji, gdy pracodawca chce, aby pracownik świadczył dla niego pracę wielorodzajową, powinien zatrudnić pracownika na podstawie jednej umowy o pracę, w której wskazane będą rodzaje umówionej pracy oraz wymiar zatrudniania. Tym samym, jeżeli pracodawca chciałby podzielić etat pracownika na dwa lub więcej stanowiska, powinien odpowiednio zmienić umowę o pracę, zamiast zawierać dodatkowe umowy.
Problematyczny podział etatu przy umowie na zastępstwo
Problem pojawia się jednak w przypadku umowy na zastępstwo, ponieważ jest ona zawierana na czas określony z tą równicą, że nie podlega rygorom czasowego ograniczenia, jakim podlegają umowy na czas określony. Ponadto, umowa ta może być zawarta tylko w przypadku konieczności czasowego zastąpienia nieobecnego pracownika, więc nie można pod jej pozorem zlecać pracownikowi innej pracy – zatrudniać go na innym stanowisku.
Oznacza to, że należy z dużą ostrożnością podchodzić do każdej zmiany czy też modyfikacji umowy na zastępstwo. W przypadku niektórych modyfikacji działanie pracodawcy mogłoby zostać potraktowane jako próba obejścia przepisów o zatrudnieniu na czas określony, a w szczególności ograniczeń w zawieraniu tego typu umów.
Jedna umowa o pracę chroni prawa pracowników
Powyższe utrwalone już stanowisko w doktrynie podyktowane jest ochroną praw pracownika. W przypadku, gdyby możliwe było zawieranie kilku umów o pracę z jednym pracownikiem przez tego samego pracodawcę, trudniej byłoby kontrolować liczbę godzin nadliczbowych. Tym samym, możliwe stałoby się ominięcie przepisów prawa z niekorzyścią dla wysokości wynagrodzenia pracownika za godziny nadliczbowe. Sytuacja taka mogłaby mieć miejsce, gdyby suma czasu pracy z dwóch umów o pracę przekraczała wymiar czasu pracy jednego etatu.
Stanowisko o ochronie praw pracowników w przypadku dwóch umów o pracę, których łączny wymiar czasu pracy nie przekracza jednego etatu, może budzić pewne spory. Nie zmienia to faktu, że powszechnie przyjęto zasadę tworzenia jednego stosunku pracy między pracodawcą a pracownikiem, co zostało potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania i utrwalone stanowisko w doktrynie, należy uznać, że najlepszym rozwiązaniem jest podpisanie jednej umowy o pracę, w której wyszczególnione zostaną poszczególne rodzaje wykonywanej przez pracownika pracy z uwzględnieniem wymiaru czasu. W przypadku umowy na zastępstwo należałoby rozważyć jej zakończenie i podpisanie nowej umowy o pracę (np. na czas określony), która będzie zawierała wyżej wskazane informacje.