W związku z nadchodzącym latem temperatura powoli staje się coraz wyższa. Już niedługo upały mogą stać się powodem dodatkowych wymagań, jakim muszą sprostać pracodawcy. Kiedy praca w upale staje się problemem pracodawcy? Jakie są prawa pracowników wynikające z pracy w podwyższonej temperaturze?
Zgodnie z Kodeksem Pracy pracodawca jest zobowiązany organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie jej uciążliwości. Powyższy obowiązek wynika z konieczności dostosowania prawa polskiego do przepisów unijnych w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Pracodawcy są zobowiązani do podjęcia niezbędnych działań w celu zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i ochrony ich zdrowia w każdym aspekcie związanym z pracą.
Organizm człowieka najlepiej funkcjonuje w temperaturze ok. 17-20°C, w związku z tym przy temperaturach znacznie wyższych należy stworzyć takie warunki, by pracownik czuł się możliwie komfortowo. Pracodawca jest obowiązany reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.
Obowiązkiem pracodawcy w przypadku pracy w upale jest bezpłatne dostarczenie pracownikom napojów – wymóg ten wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279). Zgodnie z jego postanowieniami praca w warunkach podwyższonej temperatury powietrza to praca:
– wykonywana na otwartej przestrzeni, przy temperaturze ponad 25°C,
– wykonywana w pomieszczeniach zamkniętych, przy temperaturze ponad 28°C.
W związku z tym pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pracującym w takich warunkach odpowiednie napoje. Tym samym wskazać należy, iż zobowiązanie w przedmiocie dostarczania pracownikom zimnych napojów winno być realizowane „z urzędu”, bez konieczności składania przez pracowników odpowiednich wniosków. Zaniedbania w tym zakresie skutkować mogą sankcjami. Wynika to z przepisu – kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł (art. 283 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy).
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków pracy zarówno w upały jak i w przeciętnej temperaturze są nakazy związane z odpowiednim wentylowaniem pomieszczeń, w których znajdują się stanowiska pracy. W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych (art. 32 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i pracy).
Przepisy w sprawie maksymalnej temperatury w pomieszczeniu pracy ustalone zostały jedynie dla pracowników młodocianych. Pracownicy młodociani nie mogą w ogóle wykonywać pracy w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30°C, a wilgotność względna powietrza przekracza 65%. Z kolei zgodnie z regulacjami przyjętymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom w ciąży i w okresie karmienia wzbroniona jest praca w środowisku pracy, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C.
W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i pracy określona została natomiast minimalna temperatura w pomieszczeniach pracy „W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14 °C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18 °C (291 K).”