Czy drobne prace na rzecz małżonka prowadzącego działalność gospodarczą mogą być uznane za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej? Kiedy osoba współpracująca podlega oskładkowaniu ZUS?
Ubezpieczony w czasie urlopu wychowawczego małżonki przejął wiele obowiązków biznesmenki, które wiązały się z prowadzeniem należącego do niej baru. Zajmował się załatwianiem spraw urzędowych i organizacyjnych, zawierał m.in. umowy oraz kupował towary do baru. W wyniku przeprowadzonej kontroli ZUS uznał, że ubezpieczony podczas pomagania małżonce nie mógł działać na rzecz swojej żony jedynie jako pełnomocnik, nakładając tym samym na niego obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca.
Ubezpieczony odwołał się od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego. W ocenie Sądu czynności, które wykonywał ubezpieczony, miały charakter okazjonalny. W rzeczywistości bowiem wszystkie obowiązki związane z prowadzeniem baru realizowała żona ubezpieczonego przy współudziale pracownicy. Jeździła do lokalu, zajmowała się dokumentacją, zamawianiem towarów i rozliczeniami. Z kolei ubezpieczony pomagał w urządzeniu baru, zakupach, wnoszeniu ciężkich sprzętów i paczek. Nie były to więc czynności, od których zależało funkcjonowanie lokalu.
Od tego orzeczenia ZUS złożył jednak apelację, którą Sąd Apelacyjny oddalił, przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy za własne. W ocenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku (wyrok z dnia 28 października 2015 r., III AUa 832/15). czynności, jakie wykonywał ubezpieczony, ich częstotliwość i rozmiar nie pozwalały uznać, że spełnia on kryterium współpracy przy prowadzonej przez jego żonę działalności w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy o sus. Sąd Apelacyjny nadmienił, powołując się na orzecznictwo, że współpraca oznacza pracę wykonywaną wspólnie z kimś innym, a zatem współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Nie może zatem w sensie prawnym stanowić współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu wystawianie faktur czy doraźne wydawanie towaru. Ponadto sąd II instancji zaakcentował, że jedynie aktywność małżonka przedsiębiorcy przynosząca mu określone, stałe dochody może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy o sus. W konsekwencji rodzi wymóg podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o sus. W tej sprawie tego jednak nie było.
Jedynie bowiem prace, czynności wykonywane w sposób stały i zorganizowany, charakteryzujące się stabilnością i obejmujące znaczny okres, a zarazem wpływające na działalność gospodarczą prowadzoną przez współmałżonka wchodzą w zakres pojęcia „współpracy”.
Tylko taka pomoc, bez której majątek przedsiębiorcy nie uległby zwiększeniu,
jak i ta charakteryzująca się stałością, może być uznana za współpracę.