Wykonywanie usług w zakresie zarządzania danym przedsiębiorstwem bardzo często powierzane jest menadżerom. W praktyce powierzenie to następuje niejednokrotnie na podstawie kontraktu menadżerskiego, który może przybrać dwojaką postać, a co za tym idzie – dwojaki charakter.
Rozwiązania te sprowadzają się do powierzenia menadżerowi zadań związanych z zarządzaniem firmą na podstawie kontraktu pracowniczego (o charakterze umowy o pracę) bądź na podstawie kontraktu niepracowniczego (zawartego na podstawie umowy cywilnoprawnej). Warto pamiętać, że o charakterze danego kontraktu menadżerskiego decydować będzie przede wszystkim ukształtowanie poszczególnych postanowień zawartej pomiędzy menadżerem a pracodawcą umowy, a nie np. sama jej nazwa.
Zakwalifikowanie stosunku łączącego menadżera z pracodawcą
Zakwalifikowanie danego stosunku łączącego menadżera z pracodawcą jako stosunek o charakterze pracowniczym bądź cywilno-prawnym, skutkuje wyodrębnieniem się wielu różnic, chociażby w zakresie ochrony czasu pracy menadżera, zagwarantowania mu wypoczynku czy też w zakresie nadzoru nad wykonywaną przez niego pracą.
Warto jednak zwrócić również uwagę na aspekt podatkowy zawieranych kontraktów menadżerskich, w szczególności w zakresie opodatkowania wynagrodzenia wypłacanego menadżerowi.
Umowa cywilnoprawna
Kwestia opodatkowania wynagrodzenia otrzymywanego przez menadżera z tytułu kontraktu menadżerskiego przez długi czas rodziła duże rozbieżności orzecznicze. W szczególności wiązały się one z pytaniem dotyczącym możliwości opodatkowania otrzymanego uposażenia menadżera 19% stawką podatku dochodowego, w sytuacji gdy wykonuje on swoje usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Swoje stanowisko, związane z powyższymi rozważaniami przedstawił w wyroku z dnia 19 lipca 2007 roku Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt K 11/06), a następnie wątpliwości rozstrzygnęła Uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2010 roku (sygn. akt II FPS 10/09), w której NSA orzekł, iż bez względu na to, czy umowy menadżerskie (w tym kontrakt menadżerski) zostaną zawarte w ramach działalności gospodarczej wykonywanej przez menadżera, czy też poza jego działalnością gospodarcza, przychody z tytułu ich wykonywania będą zaliczane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, a nie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W konsekwencji przedsiębiorcy, którzy w ramach wykonywania swojej działalności gospodarczej są stronami kontraktu menadżerskiego, zobowiązani są opodatkować otrzymane podatkiem progresywnym według skali (odpowiednio 18% lub 32%). Menadżer nie ma więc prawa do stosowania liniowej 19% stawki podatku.
Koszty uzyskania przychodu i ZUS
Powyższa kwalifikacja usług świadczonych przez menadżera skutkuje dla niego również wyłączeniem możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu na zasadach przewidzianych dla pozarolniczej działalności gospodarczej, a także brakiem możliwości obniżenia dochodu o wysokość poniesionej straty z tego źródła.
Koszty uzyskania przychodu, jakie menadżer może odjąć od podstawy opodatkowania, są bowiem obecnie co miesiąc zryczałtowane do kwoty 111,25 zł, niezależnie od faktycznie poniesionych przez niego kosztów.
Osoby wykonujące usługi menadżerskie, podlegają tytułowi ubezpieczeń społecznych na takich samych zasadach jak zleceniobiorcy. Osoba zatrudniona na podstawie kontraktu menadżerskiego podlega więc obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu, przy czym dobrowolnie może zostać objęta ubezpieczeniem chorobowym, jeśli została zgłoszona do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego obowiązkowo. Obowiązek comiesięcznego obliczania i przekazywania do ZUS składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne ciąży na płatniku, którym jest podmiot zatrudniający menadżera.
Świadczenia pozapłacowe
Co do zasady, przychodem z działalności wykonywanej osobiście będzie dla menadżera nie tylko otrzymywane przez niego wynagrodzenie lecz również świadczenia, które otrzyma on dodatkowo od spółki (np. możliwość wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych).
Menadżer zatrudniony na umowę o pracę
Jak zostało wspomniane wcześniej, w praktyce drugim ze spotykanych sposobów na zatrudnienie w spółce menadżera, jest nawiązanie z nim stosunku pracy poprzez zawarcie umowy o pracę. Menadżer w takiej sytuacji zyskuje status pracownika. W konsekwencji, przysługują mu wszelkie prawa i ciążą na nim wszelkie obowiązki charakterystyczne dla stosunku pracy, a wynikające z Kodeksu pracy.
Wynagrodzenie menadżera zatrudnionego na podstawie umowy o pracę opodatkowane będzie również zawsze na zasadach ogólnych, tj. według skali progresywnej 18% i 32%, a podatek odprowadzany będzie od wynagrodzenia pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu wynoszące co miesiąc 111,25 zł (jeżeli dany stosunek pracy jest jedynym, w jakim menadżer pozostaje). Ponadto, pracodawca jako płatnik zobowiązany będzie co miesiąc do obliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (w tym, na ubezpieczenie chorobowe, w odróżnieniu od kontraktu menadżerskiego niepracowniczego, w którym ubezpieczenie to jest dobrowolne).
Podsumowanie
Podkreślić należy, że na skutek orzeczeń wydanych przez Trybunał Konstytucyjny oraz Najwyższy Sąd Administracyjny, doszło w zasadzie do ujednolicenia zasad opodatkowania kontraktów menadżerskich, bez względu na to, czy podstawą do ich zawarcia jest nienazwana umowa cywilnoprawna czy stosunek pracy.