Pracodawca musi mieć na względzie, iż nie wolno mu zatrudniać kobiet w ciąży przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Jest to zakaz bezwzględny wynikający z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.). Zgoda pracownicy nie ma zatem żadnego znaczenia. Wykaz prac wzbronionych dla kobiet w ciąży zawiera załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (dalej: rozporządzenie).
Zgodnie z niniejszym załącznikiem będą to prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała, prace w określonym mikroklimacie zimnym, gorącym lub zmiennym, prace w hałasie i przy drganiach, prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych, prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości, prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu, prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.
Na uwagę zasługuje fakt, iż pracodawca, w zakresie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla kobiet w ciąży może zwiększyć wskazany powyżej wykaz zawarty w załączniku do rozporządzenia. Może zatem sam uznać, że również inne prace wykonywane w jego zakładzie pracy kwalifikują się do wyłączenia dla kobiet w ciąży. Powyższa kwestia powinna być uregulowana w regulaminie pracy.
Zgodnie z art. 179 k.p., prace wzbronione podzielone są na dwa rodzaje. W zależności zatem od przyporządkowania, pracodawca ma odmienne obowiązki w sytuacji zatrudniania kobiet w ciąży. W związku z powyższym, prace wzbronione dla kobiet w ciąży możemy podzielić na: 1) prace wzbronione, które są niezależne od stopnia narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub są niebezpieczne; 2) pozostałe prace wzbronione, które powodują przekroczenie określonych limitów narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia.
W pierwszej sytuacji, pracodawca zatrudniający pracownicę ciężarną, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. W takiej sytuacji pracownica zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.
Natomiast w sytuacji zatrudnienia pracownicy przy pracach, wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 k.p., w których ma miejsce przekroczenie określonych limitów, pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Powyższa sytuacja ma również miejsce w przypadku, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej przez pracownicę w ciąży lub karmiącej piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego.