Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przyznaje uprawnionym szereg świadczeń przysługujących w związku z zaistnieniem określonych w ustawie wypadków lub chorób. Do powyższych świadczeń zalicza się m.in. jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, albo dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty.
Za wypadek przy pracy jest uznane zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Ustawa ponadto wymienia sytuacje, w których wypadek pracownika traktuje się na równi z wypadkiem przy pracy oraz tzw. wypadki niepracownicze, za które także przysługują ubezpieczonemu świadczenia.
Ocena czy wypadek przy pracy został spowodowany przez zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną musi być ustalana odrębnie dla każdego stanu faktycznego. W orzecznictwie przyjmuje się, iż w uzasadnionych przypadkach zawał serca spowodowany przez sytuację stresową może być uznany za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej.
Za chorobę zawodową ustawodawca uznaje chorobą określoną w wykazie chorób zawodowych, która została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Nie każda choroba, która znajduje się w wykazie automatycznie zostanie uznana za chorobę zawodową – jej wystąpienie musi być efektem wykonywanej pracy.