O wykonywaniu pracy zdalnej możemy mówić wtedy, gdy zachodzi relacja pracodawca-pracownik, a praca wykonywana jest poza siedzibą firmy. Dotyczy to także osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, tzw. etatowców. Nie każda praca wymaga codziennego przychodzenia do biura na 8 godzin. Dlatego też pracodawcy umożliwiają pracownikom zarówno wykonywanie obowiązków w formie home office, jak również w ramach tak zwanej telepracy.
Telepraca
Pierwsze rozwiązania dotyczące pracy zdalnej weszły do polskiego systemu prawnego 10 lat temu, w 2007 roku. Wtedy też do Kodeksu pracy dodano przepisy art. 675 i n. kp, które regulują zagadnienie telepracy.
W rozumieniu przepisów za telepracę uważa się pracę, wykonywaną przez pracownika (telepracownika), regularnie poza zakładem pracy, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Takimi środkami będą w szczególności poczta elektroniczna lub też specjalnie przystosowany do tego system administrowany przez pracodawcę. Można również dopuścić sytuację, w której w określonych sytuacjach część obowiązków pracownik będzie wykonywał w formie telepracy (czyli na podstawie stosownej umowy) a część w zakładzie pracy.
Prawa telepracownika
Telepracownik musi być traktowany nie mniej korzystnie, niż inni pracownicy. Odnosi się to m. in. do warunków awansu, zatrudnienia, szkoleń. Pracodawca nie może również dyskryminować telepracownika w żadnym innym zakresie. Przysługują mu takie same uprawnienia w zakresie kontaktu z resztą pracowników, przebywania na terenie zakładu pracy czy też korzystania z działalności socjalnej pracodawcy (art. 6716 kp).
Kontrola telepracownika
Pracodawca ma prawo i obowiązek kontrolować telepracownika pod różnymi względami. Uprawnienie przysługuje do przeprowadzania kontroli w miejscu wykonywania telepracy. Kontrola może mieć za przedmiot:
- wykonywanie pracy;
- inwentaryzację, konserwację, serwis lub naprawę powierzonego sprzętu;
- bezpieczeństwo i higienę pracy.
Kontrola taka odbywa się po wyrażeniu przez pracownika zgody. W przypadku, gdy praca wykonywana jest w domu telepracownika, ograniczony jest zakres kontroli BHP (art. 6717 kp).
Home office
W obecnym stanie prawnym żaden przepis nie definiuje ani nie reguluje bezpośrednio pracy w trybie home office. Tryb ten oznacza tyle, że – w porozumieniu z pracodawcą – pracownik wykonuje część swoich obowiązków służbowych o charakterze biurowym w domu. Należy podkreślić, że ta forma pełnienia obowiązków dotyczy osoby zatrudnionej na umowę o pracę, w której wskazano siedzibę firmy jako miejsce pracy. Tym samym, pracownikowi i pracodawcy przysługują wszystkie prawa i obowiązki charakterystyczne dla umowy o pracę.
Różnice między home office a telepracą
Jak wskazują przepisy telepracownik wykonuje pracę poza zakładem regularnie i przekazuje pracodawcy wyniki swojej pracy przy zastosowaniu komunikacji elektronicznej. Konieczne do tego jest oczywiście to, aby tak świadczona praca miała odpowiedni charakter. Nie sposób sobie bowiem wyobrazić magazyniera, pracującego jako telepracownik. Telepraca nie musi być oczywiście wykonywana koniecznie w domu, gdyż zgodnie z przepisami ma być po prostu świadczona poza zakładem pracy.
Osoba pracująca w systemie home office pracuje zarówno w zakładzie pracy (biurze), jak i w domu i to tylko w zakresie uzgodnionym z pracodawcą. Czynnikiem, który pozwala rozróżnić telepracę od home office, jest właśnie to, że w pierwszym przypadku pracowanie zdalne jest normalnym, zwyczajnym sposobem świadczenia pracy, której wyniki dopiero później przekazywane są pracodawcy. W drugim – praca w domu ma charakter incydentalny, pomniejszy. Nie jest wykonywana w taki sposób regularnie, nie jest to też przeważający sposób wywiązywania się ze swoich zadań (np. w drodze wyjątku pracodawca zezwolił na przygotowanie części projektu w domu).