W przypadku zawarcia umowy o pracę z kobietą w ciąży, nawet gdy rzeczywistą podstawą jej zatrudnienia była chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego, nie jest ani naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Jeżeli zatrudnienie jest legalne, a praca była świadczona zgodnie z umową, kobiecie przysługują takie same prawa, jak innym pracownikom. Z punktu widzenia oceny sytuacji nie są ważne intencje zatrudnienia czy – co do zasady – jego długość, ale fakt, że zatrudnienie nie jest pozorne, co wiąże się jego faktyczną realizacją na mocy art. 22 § 1 k.p. Kluczowe jest to, aby doszło do wykonania przez pracownika pracy na rzecz pracodawcy, w warunkach podporządkowania pracowniczego, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, za którą pracownik powinien otrzymać należne mu wynagrodzenie za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r., II UKN 692/99). 

Pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownicę po urlopie wychowawczym na dotychczasowym stanowisku, a kiedy nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym jej kwalifikacjom, za wynagrodzeniem nie niższym niż przysługiwało jej przez urlopem, co wynika z art. 186[4]k.p. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97) uznał, że pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest taka, która ich nie przekracza, ale też przy której te kwalifikacje znajdą zastosowanie, chociaż niekoniecznie w pełnym zakresie. Jeżeli te warunki są spełnione, pracodawca należycie wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku. Warto również zauważyć, że jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia pracownicy po powrocie z urlopu wychowawczego na dotychczasowym stanowisku, a jedynie na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym jej kwalifikacjom, to nie jest konieczne złożenie jej przez pracodawcę wypowiedzenia w zakresie warunków pracy i płacy.

Pracodawca zobowiązany jest udzielić ciężarnej pracownicy wcześniejszego urlopu macierzyńskiego, o ile złoży ona wniosek o rozpoczęcie tego urlopu przed porodem. Ustawodawca z dniem 22 lutego 2016 roku znowelizował Kodeks pracy, wprowadzając zmiany w zakresie m.in. urlopów dla rodziców. Największą zmianą, jaką niosą nowe przepisy, jest włączenie dotychczasowego dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada uprawnienia do kwestionowania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Z praktyki wiemy, że zakwalifikowanie umowy jako pozornej lub służącej do obejścia prawa wiąże się np. z odmową wypłaty dodatkowych świadczeń.

Z dniem 2 stycznia 2016 roku w życie weszła nowelizacja Kodeksu Pracy, wprowadzająca zmiany w zakresie uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Jak od Nowego Roku zmieniły się urlopy rodzicielskie i macierzyńskie?

7 lipca 2015 roku Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza ona szereg zmian w zakresie otrzymywania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym w szczególności zmiany w sposobie obliczania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (analogicznie dla świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego)

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, w ramach prowadzonej polityki rodzinnej, przygotowało projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych zakładający wprowadzenie nowej formy wsparcia dla rodziców, którzy nie mogą ubiegać się o przyznanie zasiłku macierzyńskiego, ponieważ są bezrobotni albo zatrudnieni są na podstawie umów cywilnoprawnych.

Pracownica powracająca do pracy po urlopie wychowawczym co do zasady powinna wrócić na swoje stanowisko, tj. stanowisko zajmowane przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego.

Zgodnie z art. 1821 k.p. bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze: 1)   do 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 2)   do 8 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pracownik, bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, ma prawo również do skorzystania z urlopu rodzicielskiego, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, w wymiarze 26 tygodni.