Na początku czerwca 2017 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przekazał Marszałkowi Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 1653). Nie ulega wątpliwości, że proponowane w projekcie zmiany mają na celu realizację obowiązku, jaki na państwo został nałożony w art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w postaci ochrony strony ekonomicznie słabszej, czyli pracownika.

W ostatnim wpisie opublikowanym na naszym blogu przedstawiliśmy katalog danych osobowych i innych informacji, o które może zapytać pracodawca kandydata do pracy. Dzisiaj skupimy się na tych danych, które są niezbędne z chwilą, gdy kandydat na dane miejsce pracy, stanie się już pracownikiem. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo żądać ujawnienia od niego jeszcze innych informacji niż te potrzebne w procesie rekrutacji.

Podczas procesu rekrutacji, nieuniknionym jest ujawnienie potencjalnemu pracodawcy swoich danych osobowych. Warto jednak pamiętać, że zarówno kandydat ubiegający się o dane miejsce pracy, jak i zatrudniony już pracownik, nie jest zobowiązany do przekazania wszystkich swoich danych osobowych, a pracodawca nie jest uprawniony do żądania ujawnienia informacji ponad te, które ustawodawca wskazał w Kodeksie pracy, lub gdy prawo to wynika z innych przepisów prawa powszechnego.

Pracownik, chcąc wykazać dyskryminację płacową, powinien wskazać przyczynę, ze względu na którą dopuszczono się wobec niego aktu dyskryminacji oraz wytyczyć kierunek pozwalający na przeprowadzenie analizy porównawczej przez wskazanie pracowników, którzy są wyżej wynagradzani, mimo że wykonują porównywalną do niego pracę. Dopiero wtedy możliwe jest domaganie się zastosowania przepisów o równym traktowaniu w zatrudnieniu, a na pracodawcę przechodzi ciężar wykazania, że przy ustalaniu (różnicowaniu) wynagrodzeń kierował się obiektywnymi powodami.

W przypadku zawarcia umowy o pracę z kobietą w ciąży, nawet gdy rzeczywistą podstawą jej zatrudnienia była chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego, nie jest ani naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Jeżeli zatrudnienie jest legalne, a praca była świadczona zgodnie z umową, kobiecie przysługują takie same prawa, jak innym pracownikom. Z punktu widzenia oceny sytuacji nie są ważne intencje zatrudnienia czy – co do zasady – jego długość, ale fakt, że zatrudnienie nie jest pozorne, co wiąże się jego faktyczną realizacją na mocy art. 22 § 1 k.p. Kluczowe jest to, aby doszło do wykonania przez pracownika pracy na rzecz pracodawcy, w warunkach podporządkowania pracowniczego, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, za którą pracownik powinien otrzymać należne mu wynagrodzenie za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r., II UKN 692/99). 

Coraz powszechniejsza staje się praktyka wprowadzania do umów o pracę tzw. klauzul poufności wynagrodzenia, zabraniających pracownikom ujawniania wysokości swoich zarobków nie tylko osobom trzecim, ale także pozostałym pracownikom. W kwestii tego procederu stanowisko zajął Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze akt I PK 12/11, której stan faktyczny i uzasadnienie prawne zostaną omówione w niniejszym artykule. 

Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest równe traktowanie w zatrudnieniu. Art. 112 Kodeksu pracy stanowi, iż „pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków”. Należy podkreślić, iż przepis ten nie oznacza braku możliwości różnicowania praw i obowiązków zatrudnionych pracowników, jedynie wskazuje, iż różnicowanie to musi być kierowane obiektywnymi i sprawiedliwymi kryteriami.

Duże zainteresowanie polskich mediów wzbudziło orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie duńskiego opiekuna dzieci Karstena Kaltofta, który został zwolniony z pracy z powodu – jak twierdzi sam zainteresowany – swojej otyłości (sygn. akt sprawy: C‑354/13). Jak stwierdzili w uzasadnieniu wyroku sędziowie Trybunału, w określonych okolicznościach otyłość może stanowić formę niepełnosprawności.

Uważasz, że Twoi koledzy z pracy są lepiej traktowani od Ciebie, mają większe przywileje? W pierwszej kolejności należy zbadać, czy nie ma ku temu uzasadnionych podstaw. Zasadę równego traktowania odnaleźć można w art. 112 kp (Kodeks Pracy). Zgodnie z tym przepisem pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.

Zacznijmy od tego, że niedopuszczalne jest stosowanie przepisów, które pozbawiają świadczeń jednych pracowników, a przez to faworyzują innych. W myśl stanowiska Sądu Najwyższego, niedyskryminowanie pracowników powinno polegać na podwyższaniu świadczeń należnych pracownikom traktowanym gorzej. Skutki swoich działań pracodawca może odczuć bezpośrednio na swojej kieszeni.